Klauzule niedozwolone po nowemu czyli jaki nowy sposób postępowania prowadzenia postępowań i kontroli czek nas nas już od 17 kwietnia 2016 roku? To ważna data bo już niedługo wejdą w życie przepisy znowelizowanej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgodnie z nimi to Prezes UOKiK w decyzji administracyjnej będzie rozstrzygał o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania.
Dlaczego jest to istotna zmiana? I co ona dla Ciebie oznacza, a raczej dla Twojego biznesu?
Jeśli świadczysz usługi przez Internet albo sprzedajesz towary jesteś zobowiązany posługiwać się regulaminem jako wzorcem umownym na stronie internetowej, za pośrednictwem której konsumenci albo inni przedsiębiorcy mogą składać zamówienia.
To jest podstawa prawna, w której uregulowane są wzajemne obowiązki i prawa stron umowy.
Od kilku lat e-przedsiębiorcy, którzy na własną rękę tworzyli regulaminy mieli problemy ze “stowarzyszeniami”, które dostrzegały w ich regulaminach klauzule niedozwolone i składały im propozycję nie odrzucenia. Albo zapłacisz X zł za wskazanie i poprawienie błędów w Twoim regulaminie albo składamy pozew do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Niektórzy naciągacze wpadli na jeszcze dalej idący pomysł. Po prostu pozywali przedsiębiorców licząc, że zarobią sobie na kosztach zastępstwa procesowego. Podobne zakusy mają też firmy rzekomo zajmujące się ochroną danych osobowych o czym pisałam więcej tutaj.
Praktyki jednak tych “stowarzyszeń” w zakresie klauzul niedozwolonych zostaną wreszcie ukrócone. I bardzo dobrze bo to było swego rodzaju kuriozum, że jeden przedsiębiorca miał kilka procesów gdzie każdy odrębny dotyczył innego postanowienia z regulaminu. Zamiast jednego wyroku zapadało kilka orzeczeń i kar, które musiał płacić przedsiębiorca, a radcowie prawni z tych pseudostowarzyszeń zarabiali na każdym takim orzeczeniu ponad 300 zł. Nadchodzi jednak koniec tego marazmu!
Zmiana systemu kontroli regulaminów
Nowe przepisy, m.in. zgodnie z duchem orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r. (sygn. akt III CZP 17/15) zakładają, że to Prezes UOKiK w decyzji administracyjnej będzie rozstrzygał o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania. Decyzje UOKiK podobnie jak wcześniej orzeczenia SOKiK uznające postanowienie za niedozwolone będą mieć skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który je stosuje oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie regulaminu będącego przedmiotem sprawy.
Zmieni się także grupa podmiotów, które będą mogły wystąpić do Prezesa UOKiK z pisemnym wnioskiem w taki sposób, że zostanie zawężona do konsumenta/ów, rzecznika konsumentów, Rzecznika Ubezpieczonych, organizacji konsumenckiej/ich wpisanej/ich na listę organizacji uprawnionych w państwach Unii Europejskiej do wszczęcia postępowania o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (lista opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej) jeżeli cel działania tej/tych organizacji uzasadnia wystąpienie przez nią z takim zawiadomieniem dotyczącym wzorców umów stosowanych w Rzeczypospolitej Polskiej.
Prezes Urzędu nie będzie także wszczynał postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, jeżeli od końca roku, w którym zaprzestano ich stosowania, upłynęły 3 lata.
Postępowanie w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone wg. nowych przepisów powinno być zakończone w terminie 4 miesięcy, a w sprawie szczególnie skomplikowanej – nie później niż w terminie 5 miesięcy.
Nowością jest też to, że urzędnik będzie mógł dokonać zakupu albo zawrzeć umowę na świadczenie np. e-usług i w ten sposób dokonać kontroli legalności działania Twojej firmy. Oczywiście będzie sporządzany protokół z tej kontroli i wszystko będzie nagrywane, ale kontrola nie odbędzie się jeśli SOKiK nie wyrazi zgody. Nie spodziewajmy się zaraz zalewu takimi kontrolami. Jeśli już jednak będzie miała miejsce to przedsiębiorca zostanie poinformowany o tym, że się odbyła oraz oczywiście czy będzie wszczęte ewentualne postępowanie czy nie. Chodzi o to by dać szansę na odpowiednią reakcję.
To bardzo dobry kierunek bo pozwoli efektywniej reagować na naruszenia i dążyć do ochrony praw konsumentów we właściwy sposób. To (od 17 kwietnia 2016r.) Prezes Urzędu będzie określał środki usunięcia trwających skutków naruszenia mając na uwadze by były one proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.
W jaki sposób przedsiębiorca będzie mógł zostać ukarany czyli kary za klauzule niedozwolone po nowemu ?
- może zostać nałożony na niego obowiązek poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca zawierającego klauzule niedozwolone w sposób określony w decyzji (np. wysłać maila z przeprosinami albo rekompensatą w stosunku do tych wobec których postanowienia te zadziałały i nowym regulaminem);
- może złożyć jednokrotne lub wielokrotne oświadczenie o treści i w formie określonej w decyzji i na swój koszt;
- jeśli przedsiębiorca zobowiąże się do podjęcia lub zaniechania określonych działań zmierzających do usunięcia klauzyl abuzywnych i zakończenia naruszenia praw konsumentów lub usunięcia skutków stosowania klauzul niedozwolonych to Prezes Urzędu może, wydając decyzję, zobowiązać przedsiębiorcę do wykonania tych zobowiązań pod rygorem zachowania określonego terminu oraz obowiązku informowania Urzędu o stopniu realizacji swoich zobowiązań. Jednakże w przypadku gdy przedsiębiorca w toku postępowania podał nieprawdziwe, niekompletne lub wprowadzające w błąd informacje lub dokumenty albo zwyczajnie nie wykonuje zobowiązania to Prezes UOKiK może uchylić decyzję i nałożyć karę.
Kara pieniężna w wysokości stanowiącej równowartość do 10 000 euro za każdy dzień opóźnienia będzie nałożona wtedy jeśli przedsiębiorca nie zastosuje się do decyzji.
Warto wiedzieć, że Prezes Urzędu będzie mógł za zgodą przedsiębiorcy, z urzędu uchylić swoją decyzję w przypadku gdy nastąpiła zmiana okoliczności mających istotny wpływ na jej wydanie. Z pewnością decydujący wpływ będzie miała tutaj komunikacja z Urzędem oraz dobre zachowanie przedsiębiorcy i jak najszybsza reakcja na usunięcia klauzul abuzywnych.
Swoja drogą czy jesteś pewien, że w Twoim regulaminie nie ma klauzul niedozwolonych?
Niedozwolone postanowienia wzorców umów
Jeśli chcesz prowadzić swój biznes i nie zajmować się myśleniem czy Twój regulamin jest dobry możesz zrobić audyt i sprawdzić czy dobrze go napisałeś albo ktoś go dla Ciebie napisał (np. więcej o tym pisałam tutaj) lub po prostu napisz do mnie :).
Wyjściowe pozostaje zawsze to samo czyli regulamin musi być zgodny z przepisami prawa nie tylko właściwymi dla siedziby Twojej firmy, ale też prawami konsumentów. W zasadzie niezależnie od kraju jest podobnie czyli nie można stosować postanowień, jeżeli kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszając jego interesy.
Tego typu postanowień nie powinno być w Twoim regulaminie:
1) wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za szkody na osobie;
2) wyłączenia lub istotne ograniczenia odpowiedzialności względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
3) wyłączenia lub istotne ograniczenia potrącenia wierzytelności konsumenta z wierzytelnością Twojej firmy;
4) postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy;
5) zezwolenia dla Twojej firmy na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta na inny podmiot;
6) uzależniające zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
7) uzależniające zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;
8) uzależniające spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli Twojej firmy;
9) przyznające Twojej firmie uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy;
10) uprawniające Twoją firmę do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
11) przyznające tylko Twojej firmie uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową;
12) wyłączające obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania;
13) przewidujące utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie Twojej firmy, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy;
14) pozbawiające wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
15) zastrzegające dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia;
16) nakładające wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy;
17) nakładające na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego;
18) stanowiące, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia;
19) przewidujące wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia;
20) przewidujące uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy;
21) uzależniające odpowiedzialność Twojej firmy od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których Twoja firma zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności;
22) przewidujące obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez Twoją firmę;
23) wyłączające jurysdykcję sądów właściwych dla miejsca zamieszkania konsumenta lub poddające sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucające rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle prawa konsumenta nie jest miejscowo właściwy ( właściwy jest sąd miejsca zamieszkania).
–
Atutor grafiki promującej wpis: Asher